Η πολεμική μέθοδος των Ακριτών, μέρος E΄

Ο ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΔΡΟΜΗΝ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η πολεμική μέθοδος των Ακριτών από μεσαιωνικό χειρόγραφο.

Περίληψη Δημήτρης Σκουρτέλης

Μέρος E΄

Όταν επιτεθούν πολλοί εχθροί πριν μαζευτούν τα βασιλικά στρατεύματα αλλά και ούτε και ο ίδιος ο στρατηγός του Θέματος προφτάσει να συνάξει όλα τα δικά του, [1] παρά μόνο λίγα, και οι εχθροί κουρσεύουν με μεγάλη ταχύτητα, και η "εκσπήλευση", η απόκρυψη δηλ του πληθυσμού και των αγαθών στα οχυρά δεν έχει ολοκληρωθεί, τότε η πρώτη μέριμνα είναι να σταλεί αξιωματικός να επιβλέψει την εκσπήλευση. Και, όπως ο στρατηγός βλέπει τους αντιπάλους να ετοιμάζονται να λεηλατήσουν την ημέρα, να τους ακολουθεί από πίσω, όπως ήδη είπαμε, και να εμφανίζεται στους εχθρούς τη νύκτα, [2] σαν δήθεν έτοιμος να τους επιτεθεί, ώστε να τους κόψει την ορμή.

Όταν δε στον δρόμο του εχθρικού φοσσάτου υπάρχει δύσβατο πέρασμα ή ποταμός, τότε να στέλνει από πίσω τους, την ώρα που περνάνε, καλούς ιππείς, και να εμφανίζεται και ο ίδιος στρατηγός, και να προσποιείται πως θα επιτεθεί, ενώ οι ιππείς με αχαμνότερα άλογα (παριππαράτοι) και γενικά οι κατώτερα εξοπλισμένοι να διαχωρίζονται και να κλείνονται στα οχυρά. Αν δεν υπάρχει τέτοιο στένωμα, και πάλι πρέπει να τους δείχνει πως πρόκειται να επιτεθεί τη νύκτα, μέχρι του σημείου να τον καταδιώξουν.

 Όταν οι εχθροί καταλάβουν πως ο στρατηγός τους ακολουθεί, δεν θα τολμήσουν να λεηλατήσουν τα χωριά. [3] Να σχεδιάζει προσεκτικά αυτήν του την εμφάνιση, να την κάνει με λίγους και εκλεκτούς ιππείς, όπως είπαμε, που να υποχωρούν αμέσως σε οχύρωμα, και να μην ορμάνε στον εχθρό χωρίς περίσκεψη, γιατί με το πλήθος του θα τους εξοντώσει, ειδικά αν η νύχτα είναι φωτεινή. Πιο εύκολα θα είναι μια σκοτεινή νύχτα.

  

Με αυτόν τον τρόπο, οι εχθροί δεν θα τολμήσουν (να διαχωριστούν για) να λεηλατήσουν, ή έστω θα περιορίζονται σε λίγες λεηλασίες, μόνο τη μέρα. Οι περισσότεροι, βλέποντας τον στρατηγό, θα θέλουν να παραμένουν στο στρατόπεδο του Αμιρά. Στο μεταξύ, θα προφτάσουν οι κάτοικοι να καταφύγουν στα οχυρά.

Αν ο εχθρός δεν διασκορπίζεται για λεηλασία αλλά προχωράει συντεταγμένος και με ασφάλεια, τότε ο στρατηγός πρέπει να καταφύγει σε άλλα κόλπα. Θα διαγνώσει σε ποια μέρη θα στρατοπεδεύσουν κάθε μέρα, και θα διαλέξει μια διαδρομή μεταξύ του τωρινού και του μελλοντικού στρατοπέδου (απλήκτου) που να είναι μεγάλη, πάνω από δεκάξι μίλια, ώστε να είναι κουρασμένοι οι άντρες τους και τα άλογα. Θα βάλει τριακόσιους άντρες εκλεκτούς να κρυφτούν στο μέρος που θα στρατοπεδεύσει ο εχθρός, ενώ ο ίδιος θα στήσει άλλη ενέδρα με το κύριο σώμα, αν είναι δυνατόν κοντά σε κάστρο ή οχυρό τόπο.

Οι εχθροί συνήθως στέλνουν μπροστά τους αποκαλούμενους από μας τους Ρωμιούς "μινσουράτορες" να προετοιμάσουν το μέρος που θέλουν να στρατοπεδεύσουν. Σε αυτούς θα επιτεθούν με μεγάλη ορμή οι τριακόσιοι και θα τους εξοντώσουν. Και αν οι εχθροί τους καταδιώξουν, θα τους παρασύρουν εκεί που ενεδρεύει ο στρατηγός, τότε θα τους πολεμήσει με ανδρεία και θα στήσει τρόπαιο. Αν δε στο μεταξύ καταφθάσουν μεγάλες δυνάμεις του εχθρού, τότε θα τους σταματήσει με την βοήθεια του πεζικού, θα καταφύγει στο πλησίον οχυρό, και αυτοί θα μείνουν άπρακτοι, και με μεγάλες απώλειες.

Ένα άλλο κόλπο που κάνουν οι εχθροί, είναι να προελαύνουν συντεταγμένοι, με το πεζικό και τα εφόδια και τους βοηθητικούς, αλλά αφού στρατοπεδεύσουν το δειλινό, τότε, τη νύχτα, στα κρυφά, για να μην φαίνεται η σκόνη τους, να βγαίνουν οι ιππείς για λεηλασία. 

Γι αυτό πρέπει έμπειροι αξιωματικοί να παρακολουθούν το εχθρικό στρατόπεδο, πλησιάζοντας τη νύχτα, για να καταλάβουν αν τυχόν λείπουν οι καβαλάρηδες, ακούγοντας τους θορύβους του στρατού και τα χλιμιντρίσματα των αλόγων, και να το μηνάνε στο στρατηγό. Βέβαια, αυτό είναι πολύ δύσκολο αν οι εχθροί είναι πολλές χιλιάδες. Πρέπει, λοιπόν, να στέλνονται οχτώ έμπειροι ιππείς και να ερευνούν τους δρόμους, και θα μπορούν να καταλάβουν αν πέρασαν οι εχθροί, κι αν είναι έστω και διακόσιοι, από τα ίχνη. Από αυτά θα καταλάβουν πόσοι εχθροί λείπουν. Τότε θα ειδοποιούν τον στρατηγό.

Τότε ο στρατηγός θα συμβουλεύεται τους υπ' αυτόν διοικητές και έμπειρους άντρες, και θα αποφασίζει αν θα επιτεθεί στο στρατόπεδο, ειδικά αν έχει μαζί του πεζούς. Αν ο χώρος του στρατοπέδου είναι οχυρός και έχει και ρέμα κοντά, να μην το κάνει. Αν ο τόπος είναι ανοιχτός και έχει πεζούς στη διάθεσή του, να επιτεθεί. Στην αντίθετη περίπτωση, να σχεδιάσει επίθεση κατά όσων λεηλατούν. Να πάρει λοιπόν τον δρόμο που πήραν αυτοί από το πλάι, και να ακολουθεί τα ίχνη τους. Κατά το ξημέρωμα να βάλει βιγλάτορες να τους δουν, ενώ ο ίδιος να κρυφτεί για να μην φαίνεται η σκόνη του. 

Όταν βρεθεί ο εχθρός, και του πουν ποια παράταξη έχει και που είναι ο αρχηγός τους, να πάει και ο ίδιος ο στρατηγός να τους δει, με λίγους άντρες. Αν κρίνει πως έχει περισσότερους άντρες από τους εχθρoύς, να τους επιτεθεί όπως έχουμε πει. Αλλιώς, να τους επιτεθεί όταν έχουν διασκορπιστεί για λεηλασία. Θα τους νικήσει, γιατί θα είναι κουρασμένοι από τον ολονύκτιο καλπασμό, και θα τους ξετρυπώνει όλη μέρα στα χωριά και θα τους εξοντώνει. Θα τους αιχμαλωτίσει, και θα τους κάνει ότι θέλει, και θα ελευθερώσει και τους χωριάτες. Αν έχουν "φούλκο" (ομάδα προστασίας) θα επιτεθεί σε αυτό, όπως έχουμε ήδη πει.

Εάν συμβούν καθυστερήσεις και εμπλοκές όσων καταδιώκουν τους λαφυραγωγούς και κινδυνεύσει να τους ακούσει το στρατόπεδο των εχθρών, ή αν οι ειδήσεις φτάσουν αργά στον στρατηγό, και δεν προφταίνει να επιτεθεί στους λαφυραγωγούς όσο είναι σκόρπιοι, τότε πρέπει να επιτεθεί στο στρατόπεδο. Αν αυτό παραμείνει επί τόπου για δεύτερη μέρα, θα τους επιτεθεί όπως αναλύσαμε πριν. Αν όμως μετακινηθούν, θέλοντας να ενωθούν το ταχύτερο με τους λαφυραγωγούς, τότε ο στρατηγός θα τους επιτεθεί όσο κάνουν πορεία, όπως αναλύσαμε πριν, τον τρόπο επίθεσης σε τούλδο διαχωρισμένο από τους λαφυραγωγούς. 

Και αν ο στρατηγός κάνει όπως είπαμε, και με την βοήθεια του Θεού και της Παναγίας, θα κατορθώσει πολλά και μεγάλα έργα.

  

[1] Σαφής ο διαχωρισμός μόνιμου στρατού {Βασιλικού) και πολιτοφυλακής (Θεματικού)

[2] Νύχτα, για να μην μπορέσουν να καταλάβουν πως έχει λίγο στρατό

[3] Με άλλα λόγια, όταν ο στρατηγός κρίνει πως μπορεί να εξοντώσει τον αντίπαλο, κρύβεται, ενώ στην αντίθετη περίπτωση εμφανίζεται για να τον τρομοκρατήσει.