Η πολεμική μέθοδος των Ακριτών μέρος Η΄(τελευταίο)

Ο ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΔΡΟΜΗΝ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η πολεμική μέθοδος των Ακριτών από μεσαιωνικό χειρόγραφο.

Περίληψη Δημήτρης Σκουρτέλης

Μέρος Η' 

Τα "Θέματα" της Μ. Ασίας

Η αποχώρηση των εχθρών

Οταν οι εχθροί επιστρέφουν και βιάζονται να φτάσουν στην πατρίδα τους, να έχεις στείλει από πριν  πεζικό να κρατάει τους δρόμους επιστροφής. Σε οποιοδήποτε πέρασμα και να τους πολεμήσεις, θα νικήσεις, με την βοήθεια του Θεού, σε αυτά των κλεισουρών της Σελεύκειας και του Θέματος της Λυκανδού, εκεί που τα βουνά του Ταύρου ορίζουν και την Κιλικία, είτε στην Καππαδοκία και την Λυκανδό, και τα κοντινά περάσματα της Γερμανικείας και του Αδατά, και το Καησούν και του Δαουθά, και της Μελιτινής, και στα Καλούδια, και αυτά που είναι πέρα από τον Ευφράτη, που χωρίζουν την περιοχή την λεγόμενη Χανζήτι και μέχρι την Ρωμανούπολη.

Τέσσερις σταθμούς, δηλαδή τέσσερα στησίματα στρατοπέδου πριν, να φύγεις γρήγορα να βρεις τους πεζούς που έχεις ήδη στείλει στα περάσματα, αφήνοντας τον καλύτερο από τους στρατηγούς να παρακολουθεί τον εχθρό για τις λαφυραγωγίες και τις επιδρομές του. Αυτός να διοικεί και όλο το ιππικό. Να παραμείνει κοντά τους μέχρι να απέχουν από την κλεισούρα δυο σταθμούς. Τότε, με όλον τον στρατό να έρθει και αυτός εκεί που ετοιμάζεις την μάχη.

Εσύ, φτάνοντας στην κλεισούρα, να φροντίσεις να μαζέψεις και άλλο πεζικό, όσο μπορείς. Και σαν καλός στρατηγός, να τους ενθαρρύνεις με γλυκό τρόπο: 

“Ανδρες Ρωμαίοι, στώμεν ακλινώς και εδραίως. Στώμεν ανδρικώς και γενναίως”. Δείξωμεν εχθροίς βραχίονα και ισχύν. Δείξωμεν ως προς κρείσσονας την ορμήν έχουσιν, ως προς τους βάλλειν μάλλον ή βάλλοντας παρατάττονται. μη γαρ λίθος φύσις αυτοίς ή χαλκός, ως μη τραύματα δέχεσθαι. Μη γαρ εκ σιδήρου το σώμα ως μη το κόπω εκλύεσθαι και αποναρκάν”

“Παλικάρια Ρωμαίοι, σταθείτε γερά και ασάλευτοι. 

Σταθείτε αντρίκια και γενναία. 

Να δείξουμε στους εχθρούς μπράτσο και δύναμη. 

Να τους δείξουμε πως τα βάζουν με καλύτερούς τους. 

Παρατάσσονται απέναντί μας για να χτυπηθούν, όχι για να χτυπήσουν. 

Δεν είναι πέτρινοι ή χάλκινοι να μην τραυματίζονται. 

Δεν είναι από σίδερο το σώμα τους να μην κουράζεται και να μη νυστάζει” 

Επί πλέον, να υπογραμμίσεις και το πόσο δύσκολο είναι το μέρος για τους εχθρούς, και πόσο αυτό θα βοηθήσει. 

Αφού τους ενθαρρύνεις θα στείλεις τους καλύτερους και πιο θαρραλέους εκεί που θα γίνει η σύγκρουση. Θα πιάσεις όλα τα βουνά ένα γύρω και όλους τους δρόμους θα ασφαλίσεις. Όπου σηκώνει να πολεμάνε ιππείς μαζί με πεζούς, να τους παρατάξεις. Ο τι είπαμε στην αρχή για τις μάχες στα περάσματα, να τα εφαρμόσεις. Όπως λοιπόν φτάσουν οι αντίπαλοι, θα δουν πως κρατάς τα περάσματα, είτε θα τολμήσουν να περάσουν και θα πάθουν ζημιά, είτε θα ψάξουν άλλο δρόμο, γεννώντας ευθυμία στο στρατό σου. Όπως φεύγουν, καταδίωξέ τους με το ιππικό και γοργοπόδαρους “ψιλούς”. Και να ακολουθήσεις και ό ίδιος. 

Αν πάλι οι εχθροί αποπειραθούν να περάσουν νύχτα, θα τους νικήσεις γιατί τα άλογά τους θα είναι κουρασμένα. Είναι ακριβώς αυτό που θες. Αν συμπλακείς νύχτα, να στείλεις απόσπασμα πεζών και ιππέων εναντίον του σάκα τους (οπισθοφυλακή) και άλλους να τους χτυπάνε από τα πλάγια. Δεν θα μπορέσουν να αντισταθούν και θα το σκάσουν. Αν είναι νύχτα, θα αφανιστούν τελείως. 

Αν αντιδράσουν αλλιώς, και στρατοπεδεύσουν, και το σχήμα του στρατοπέδου θα είναι συνήθως επίμηκες, λόγω του τόπου, να τους επιτεθείς νύχτα. Τον τρόπο θα σου τον πω.  Από πίσω θα τους χτυπήσεις εσύ με πεζικό. Τους άλλους πεζούς θα τους χωρίσεις στα έξη, τρεις δεξιά και τρεις αριστερά, και να απέχουν μεταξύ τους μια βολή τόξου. Θα αφήσεις ανοιχτό μόνο το δρόμο της επιστροφής τους. Έτσι, όταν τους επιτεθείς με αγριότητα, τελικά ο καθένας τους θα καβαλήσει το άλογό του και θα κοιτάξει να σώσει τον εαυτό του καλπάζοντας προς τη  πατρίδα του. 

Θα εγκατασταθείς εκεί, και θα ανάψεις φωτιές πολλές. Πίσω από κάθε παράταξη πεζών, αν χωράει ο τόπος, θα βάλεις και ιππικό, από το καλύτερο.  Θα βάλεις τους γενναιότερους και γρηγορότερους “ψιλούς” να πλησιάσουν κρυφά, και από τη μέση να αρχίσουν την επίθεση. Αν γύρω από το στρατόπεδο έχει υψώματα, ή έστω από τη μια μεριά μόνο, θα τους αφανίσεις με σφεντόνες και βέλη. Αν ο τόπος είναι ομαλός, θα πολεμήσεις σοβαρότερα. 

Αν οι εχθροί ιππεύσουν και επιτεθούν στους ψιλούς, δεν θα τους κάνουν τίποτα, γιατί δεν θα βοηθάει ο τόπος, αντίθετα, οι ίδιοι θα πάθουν ζημιά.  Να σαλπίσουν και να φωνάξουν οι παρατάξεις από όλες τις μεριές και να αρχίσει γερό πόλεμο ο στρατηγός από πίσω. Αν δεν αρχίσουν να το σκάνε οι εχθροί, τότε οι διοικητές να παρακινήσουν τους ψιλούς να μπουν στις σκηνές του στρατοπέδου.  Άμα αρχίσουν να πιάνουν άλογα, λάφυρα και αιχμαλώτους, θα το δει ο υπόλοιπος στρατός και θα ορμήξουν όλοι για αρπαγή, και θα τους κατακόψουν με το σπαθί. Τότε οι εχθροί θα το σκάσουν, είτε με άλογα, όσοι προφτάσουν, είτε με τα πόδια, και θα γυρέψουν να κρυφτούν στα βουνά και τις χαράδρες. 

Όταν γίνει αυτό, τότε θα είναι και το τέλος του πολέμου, με την βοήθεια του Θεού και τις πρεσβείες της Παναχράντου αυτού Μητρός και Θεοτόκου. Δόξα θα πάρουν οι άγιοι Βασιλείς και όλο το Ρωμαίικο στράτευμα, και οι εχθροί δεν θα μπορούν να τους κοιτάξουν στο πρόσωπο.

Κάτοψη ενός περιχαρακωμένου στρατόπεδου

Αν όμως οι εχθροί στρατοπεδεύσουν σε ομαλό χώρο, που δεν αρμόζει σε νυχτοπόλεμο, ο στρατηγός με όλο το πεζικό και το ιππικό θα πάει πάλι μπροστά να ασφαλίσει το πέρασμα. Έχω πει πως όλες οι διαδρομές που οδηγούν σε εχθρικές περιοχές (προς Ανατολάς, εννοεί) και από όλα τα Θέματα που απαριθμήσαμε, και τις έχω δει όλες με τα μάτια μου, είναι δύσβατες, και οι χώρες μας ορίζονται από βουνά. Έτσι, πήγαινε πιάσε τα περάσματα και πολέμησέ τους αδίστακτα, και με την χάρη του Χριστού του Θεού μας, θα τους εξολοθρεύσεις.

Αν ο δρόμος που έρχονται οι εχθροί είναι ομαλός και κατηφορικός, χωρίς εμπόδιο ώστε να τους αντισταθείς κατά μέτωπο, είναι όμως οπωσδήποτε στενός, [1] και τους υποχρεώνει να περνάνε λίγοι κάθε φορά. Εκεί, θα βάλεις τέσσερις παρατάξεις πεζών, δυο από κάθε μεριά, ξεχωρισμένες μεταξύ τους. Πίσω από τους εχθρούς θα στήσεις ενέδρα με καλό διοικητή και ιππικό και πεζικό, εκεί που θα βρίσκεται το σάκα (οπισθοφυλακή) των αντιπάλων, να φυλάει το δρόμο. Μακριά τους θα είναι, να μην τους καταλάβουν.

Την στιγμή λοιπόν που τους χτυπάει το πεζικό από τις δυο πλευρές, θα χτυπήσει και η ενέδρα. Αν πάλι το σάκα στέκεται σε τόπο ομαλό και η ενέδρα φοβηθεί να του επιτεθεί, ας περιμένουν να ξεκινήσει το σάκα να συναντήσει τους δικούς του, παίρνοντας την κατηφόρα, και τότε να βγουν από πίσω του, από πάνω, Από αυτήν την θέση, οι εχθροί δεν θα μπορέσουν να τους αντισταθούν. Θα σμίξουν λοιπόν με το κύριο σώμα, που χτυπιέται με τους δικούς μας. Θα ελπίζουν να φτάσουν στην χώρα τους, αλλά δεν θα τα καταφέρουν, γιατί αν τους γίνει πόλεμος όπως τα έχω γράψει, θα νικηθούν κατά κράτος, με την χάρη του Θεού μας, του αληθινού.

Ω η δόξα και το κράτος συν Υιώ και Αγίω Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

[1] Εννοείται πως πάντα μιλάει για ορεινά περάσματα.