Η πολεμική μέθοδος των Ακριτών μέρος ΣΤ'

Ο ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΔΡΟΜΗΝ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η πολεμική μέθοδος των Ακριτών από μεσαιωνικό χειρόγραφο.

Περίληψη Δημήτρης Σκουρτέλης

Μέρος ΣΤ' 

Η ασφάλεια

Πρέπει, στρατηγέ, να δίνεις μεγάλη προσοχή στο να μην σε αιφνιδιάσουν οι εχθροί. Κάθε μέρα θα στέλνεις όσους πρέπει να παρακολουθούν το εχθρικό στρατόπεδο, γιατί αυτοί θα χρησιμοποιήσουν κάθε κόλπο για να σε νικήσουν, και αν γίνει αυτό, θα είναι καταστροφή για τον Λαό του Χριστού, θα είναι ντροπή για το ισχυρότατο κράτος των Ρωμιών, και περηφάνια και έπαρση για τους Γιους της Αγαρ, τους αρνητές του Χριστού, του Θεού μας.

Μπορεί να έχουν πιάσει αιχμαλώτους ή να πάνε αυτόμολοι σε αυτούς και έτσι να μάθουν που στρατοπεδεύεις. Γι αυτό πρέπει όσοι παρακολουθούν το εχθρικό στρατόπεδο να ειδοποιούν αμέσως μόλις καταλάβουν κάποια κινητοποίηση εκεί, και ποια πορεία πήραν, και αν είναι ιππικό μόνο ή έχουν και πεζικό μαζί, και πόσοι είναι.

Αλλά να μην βασίζεται μόνο σε αυτούς ο στρατηγός, αλλά να να έχει διπλές σκοπιές, εξώβιγλα και εσώβιγλα, καμιά φορά και τριπλές. Τη νύχτα να επιτηρεί τους δρόμους από όπου είναι δυνατόν να περάσει εχθρικό στράτευμα, και τη μέρα να στέλνει επιπλέον βιγλάτορες σε υψηλά μέρη, από όπου μπορούν να βλέπουν και καπνούς, και σκόνη, αλλά και το ίδιο το εχθρικό στράτευμα.

Λέμε να υπάρχουν πολλές σκοπιές (σε απόσταση μεταξύ τους) ώστε αν η μια εξοντωθεί από τους εχθρούς, να το αντιλαμβάνεται η άλλη και να ειδοποιεί. Ακόμα, ο στρατηγός πρέπει να αλλάζει στρατόπεδο δυο φορές κάθε νύχτα, το ίδιο και τη μέρα. Και να αφήνει έξη ως οχτώ άντρες "υποδοχαρίους" με έναν αρχηγό, για να μεταφέρουν τα νέα από όσους παρακολουθούν τους εχθρούς. Στο νέο στρατόπεδο, να βάζει βίγλες, τέσσερις άντρες σε κάθε θέση, δυο να κοιμούνται και δυο να φυλάνε.

Διαχωρισμός του τούλδου

Όταν πλησιάζεις τον εχθρό, στρατηγέ, πρέπει να απομακρύνεις την εφοδιοπομπή σου ("τούλδον") σε οχυρό τόπο ή κάστρο, να βάζεις ικανό άντρα να την διοικεί, και να του δίνεις λίγους πολεμιστές για να κρατάνε τις σκοπιές γι αυτήν. Και όταν την χρειαστείς, να του μηνάς να έρθει. Όταν χωριστείς από το τούλδο, να έχεις προμήθειες δυο ημερών για τους άντρες και ταγή των αλόγων φορτωμένες σε γρήγορα άλογα ή μουλάρια.

Αν πρόκειται να παρακολουθήσεις λαφυραγωγούς των εχθρών τη νύχτα, φρόντισε να είναι όλο το στράτευμα θωρακισμένο, με τα όπλα του στο χέρι. Και το "σάκα" (οπισθοφυλακή) να είναι πίσω σου. Αν περνάς μέρη δύσβατα, κάθε μονάδα πρέπει να πεζεύει. Μπροστά θα είναι ο στρατηγός, ακολουθώντας από πολύ μακριά τον τουρμάρχη που παρακολουθεί τους εχθρούς , και με τον ίδιο τρόπο θα ακολουθούν τα Τάγματα, το ένα πίσω από το άλλο χωρίς φωνές και θορύβους.

Ο τουρμάρχης που ακολουθεί τους εχθρούς θα προσέχει πολύ μήπως οι εχθροί, έχοντας αντιληφθεί την παρακολούθηση, χωρίσουν τους καλούς πολεμιστές τους και τους βάλουν να σου στήσουν ενέδρα.

Εχω δει εγώ τέτοιες ενέδρες από τους Ταρσίτες παλιότερα. Ο στρατηγός έβλεπε, πράγματι, τη σκόνη αυτών που κούρσευαν, αλλά ήταν λίγοι. Βιάστηκε λοιπόν να τους επιτεθεί, και ο τουρμάρχης δεν φρόντισε να ερευνήσει τις πιθανές κρυψώνες ένα γύρω, και έπεσε σε παγίδα.

Για να μην το πάθεις κι εσύ, στρατηγέ, να ερευνάς κάθε κοίλωμα με άντρες που ξέρουν τα μέρη και έχουν γρήγορα άλογα. Το ξημέρωμα, αν υποθέσουμε πως έχεις τρεις χιλιάδες άντρες, να τους διαιρείς στα δύο. Να στέλνεις σε οχυρό τόπο τους παριππαράτους (όσους δεν έχουν καλά άλογα) και τα ζώα με τα εφόδια, τους δε υπόλοιπους να τους παρατάσσεις ως εξής για περίπτωση ενέδρας:

Η πρώτη παράταξη, να προηγείται, ακολουθώντας πάντα τον τουρμάρχη που παρακολουθεί τον εχθρό. με το ένα τρίτο των ανδρών σου, με διοικητή από τους καλύτερους που διαθέτεις, Εσύ να ακολουθείς με τους περισσότερους, και πίσω να έχεις το σάκα με λίγους άντρες.

Ετσι, αν ο τουρμάρχης συναντήσει εχθρούς που ενεδρεύουν, να τρέξει η πρώτη παράταξη να τον βοηθήσει, και αφού εμπλακούν σε μάχη, και σπάσουν οι γραμμές των αντιπάλων, τότε να επέμβεις εσύ με το κυρίως σώμα, και όπως είναι σκόρπιοι θα τους νικήσεις.

Επειδή οι εχθροί δεν έχουν όρεξη να δίνουν μάχες, αλλά κυρίως θέλουν να κουρσέψουν, και μάλιστα όσο πιο γρήγορα μπορούν, πρέπει να μην φανερώνεις αμέσως τις δυνάμεις σου, να τις κρατάς καλά κρυμμένες, Μόνο όταν φύγουν για λεηλασία, μακριά από τον Αμιρά, και αφήσουν το στρατόπεδο με λίγους άντρες, τότε να επιτεθείς.

Να αρχίσεις την μάχη με τρεις ισοδύναμες παρατάξεις. Εσύ να ακολουθείς με άλλες τρεις ή τέσσερις. Και όπως εμπλέκονται οι πρώτες παρατάξεις, και τους βλέπεις να αγωνίζονται, ανάλογα να στέλνεις βοήθεια. Αν γίνεται, πρώτα να στέλνεις τις ακρινές παρατάξεις να χτυπάνε από τα πλάγια, χέρι με χέρι. Τέλος, να μπεις και εσύ στη μάχη, αν βλέπεις πως δεν νικάς. Αλλά δεν υπάρχει περίπτωση, όπως είπαμε, αν έχεις τρεις χιλιάδες, να μην νικήσεις τους λίγους που έμειναν στο στρατόπεδο.

Αυτά διδάσκει η πείρα, και σου τα εκθέτω εδώ. Εσύ όμως, στρατηγέ, να ενεργήσεις όπως απαιτήσει η δύσκολη περίσταση και η επείγουσα ανάγκη του πολέμου. Γιατί, δεν είναι τα μαθήματα, αλλά όπως σε δυναμώσει η βοήθεια του Θεού, αυτό που καθορίζει το αποτέλεσμα.

Αν διαθέτεις, στρατηγέ, μόνο τους άντρες από το Θέμα σου (την περιφέρειά σου) και έχεις μικρό στράτευμα [1] με τον ίδιο τρόπο να παρακολουθείς με ασφάλεια τους εχθρούς από μακριά, για να μην σε καταλάβουν, και να επιτίθεσαι μόνο εναντίον των σκόρπιων λαφυραγωγών στα χωριά, όπως έχουμε περιγράψει.

Μεγαλύτερες εμπλοκές

Αν το στράτευμα των εχθρών έχει μεγάλη δύναμη, και ληστεύει και διεισδύει βαθιά και με σύστημα, και έχει συμβεί να είναι πλήρως συναθροισμένο και το Ρωμαίικο στράτευμα, και το γνωρίζουν οι εχθροί και προφυλάσσονται, και προστατεύουν όσους λεηλατούν τα χωριά, και μάλλον σε εμάς ετοιμάζουν ενέδρες, και γυρεύουν να μας πιάσουν στον ύπνο, οφείλεις να προστατεύεσαι με κάθε τρόπο, και να σκαρφιστείς πως να τους νικήσεις και να κάνεις πράξεις γενναίες. Και αν τους χτυπάς συνέχεια, δεν θα παραμείνουν για πολύ στα εδάφη μας.

Να βρίσκεις σε ποια χωριά θα πάνε για λεηλασία, για τρόφιμα και λάφυρα, και να τους στήνεις εκεί ενέδρα με ιππικό. Να είναι πάνω από διακόσιοι, και με έμπειρο και γενναίο αρχηγό. Αν έχεις τέσσερις-πέντε χιλιάδες ιππικό συνολικά, και του Θεού την βοήθεια, δεν θέλεις άλλο. Βάλε τις δυο χιλιάδες μπροστά, σε ενέδρα, και να έχουν και σκοπιά από ψηλά, να βλέπουν την συμπλοκή με τους λαφυραγωγούς. Από πίσω στήσε ενέδρα με τους άλλους τρεις χιλιάδες και το πεζικό σε οχυρό τόπο.

Θα βοηθούσε να έχει κοντά και κάστρο. Να μην έχει σκοπό ο στρατηγός, αν του επιτεθούν πολλοί, και γίνει γερός πόλεμος, να σώσει τον στρατό του κλείνοντάς τον στο κάστρο. Αυτό θα φέρει καταστροφή στη χώρα και θα τον καταφρονήσουν και θα χάσει την δόξα του. Εξω απ το κάστρο, μπροστά στα τείχη να πολεμάει, με πεζικό μαζί, και αν χρειαστεί να έχει βοήθεια και από όσους είναι στο κάστρο.

Ο αρχηγός όσων έστησαν ενέδρα στα χωριά, με δύναμη τριακόσιους άντρες, μόλις δει τους λαφυραγωγούς να πεζεύουν για λάφυρα, και να ψάχνουν τα σπίτια, να στέλνει εκατό και πάνω άντρες να τους επιτεθούν με μανία. Να είναι περισσότεροι από τους εχθρούς και με του Χριστού την χάρη, θα σκοτώσουν και θα αιχμαλωτίσουν πολλούς. Οι υπόλοιποι άντρες να καταδιώξουν επίμονα όσους εχθρούς καταφέρουν να ιππεύσουν και να το σκάσουν, μέχρι να τους σταματήσουν τα παρευρισκόμενα "φούλκα" (ομάδες προστασίας των λαφυραγωγών)

Ο διοικητής της ενέδρας, βλέποντας πως η καταδίωξη γίνεται με αταξία, θα παραμείνει κρυμμένος. Καταδιωκόμενοι, οι διακόσιοι θα παρασύρουν τον εχθρό. Θα βγει από την κρυψώνα του και θα τους χτυπήσει σκληρά με την δύναμη του Χριστού. Και αιχμάλωτους θα πάρει, και πολλούς θα τραυματίσει και θα σκοτώσει.

Οπως θα συσσωρεύονται βαθμηδόν οι εχθροί, αυτός θα στείλει τους αιχμαλώτους και ότι άλλο κυρίευσε πίσω, στον στρατηγό που είναι με το κυρίως σώμα, και μετά θα υποχωρήσει με τάξη, προκαλώντας τους εχθρούς να τον καταδιώξουν, ενεργώντας έμπειρα. Κανείς από το στρατό του να μην γνωρίζει τον τόπο όπου ενεδρεύει ο στρατηγός, παρά μόνο ο ίδιος.

Όσο δε οι εχθροί τον καταδιώκουν με πλήθος και ασυγκράτητα, οι πιο γενναίοι άντρες του, με ζωηρά άλογα, να κάνουν αντεπιθέσεις και να χτυπάνε τους εχθρούς, ώστε αυτοί να καθυστερούν, και έτσι να δίνεται καιρός στους δικούς μας να φροντίζουν τους τραυματίες τους και να αλλάζουν τα κουρασμένα ή τραυματισμένα άλογα, [2] ώστε έτσι να χτυπάνε δυνατότερα τον εχθρό. Όταν πλησιάζουν στην ενέδρα, να περνάνε από το πλάι, για να μην μπερδευτούν με τους δικούς μας. Έτσι, όταν φτάσουν οι εχθροί, οι καταδιωκόμενοι θα αναστρέψουν και θα επιτεθούν από το πλάι, και ο εχθρός θα χτυπηθεί από δυο πλευρές, μαζί με την ενέδρα, προς μεγάλη ωφέλεια για μας.

Ο τόπος της ενέδρας να είναι κατάλληλος, να έχει φαρδιά έξοδο, μια που εκεί θα είναι δυο χιλιάδες άντρες, για να μην εμποδίσει την ορμητική τους έφοδο. Και το μέρος από όπου θα επιβλέπει ο διοικητής, να είναι κατάλληλο, να τα βλέπει όλα και από μακριά, να καταλαβαίνει πόσοι είναι οι εχθροί και πως εξελίσσεται η καταδίωξη. 

 Μόλις φτάσουν οι εχθροί στην ενέδρα, θα επιτεθούν οι δικοί μας, επικαλούμενοι την βοήθεια του Θεού, με ανδρεία, ορμή και φωνές. Θα επιτεθούν και από άλλη μεριά οι καταδιωκόμενοι, όπως είπαμε. Άμα όλα αυτά γίνουν σωστά, και βοηθήσει και ο Θεός, οι εχθροί θα εξολοθρευτούν. Το ξέρουν όσοι έχουν ανάλογη πείρα, γιατί, πως θα τα καταφέρουν να αποφύγουν τα χειρότερα με κουρασμένα άλογα από την καταδίωξη, και ήδη έχοντας πολλούς νεκρούς και τραυματίες;

Αλλά και να καταφέρουν, ανέλπιστα, να αντισταθούν, και να ανάψει γερή μάχη, τότε ο αρχηγός του στρατού, με κάποιο σύνθημα ή σάλπιγγα, θα απεμπλέξει τους δικούς μας από τη μάχη, και θα υποχωρήσει, όχι άτακτα, αλλά ερεθίζοντας τους εχθρούς σε νέα καταδίωξη, με αντεπιθέσεις. Έτσι, θα παρασυρθούν οι εχθροί στην μεγάλη ενέδρα, όπου θα επαναληφθούν τα ίδια από εμάς, και με του Θεού την χάρη θα νικήσουμε και θα κερδίσουμε δόξα. 

Και να μην τους εξοντώσεις τελείως, στρατηγέ, εξ αιτίας σφαλμάτων, ή επειδή πολεμούν σε πανστρατιά, οπωσδήποτε θα υπερισχύσεις, ειδικά αν έχεις και πεζικό. Δεν θα νικηθούν κατά κράτος, ίσως, αλλά θα σκοτώσεις και θα αιχμαλωτίσεις πολλούς, και θα φοβηθούν να ληστεύουν την χώρα μας, και το πιθανότερο είναι να γυρίσουν πίσω.

[1] Αρα προκύπτει πως ο αριθμός των τριών χιλιάδων που προαναφέρεται είναι πολύ μεγαλύτερος από τον μέσο αριθμό για έναν "Θεματικό" στρατό. Εκπλησσόμαστε από τους μικρούς αυτούς αριθμούς, αλλά και από το μέγεθος των κατορθωμάτων αυτών των ανδρών.

[2] Δίνεται η εντύπωση πως όλα αυτά γίνονταν εν κινήσει, με ακροβατικό τρόπο.  


-Συνεχίζεται-