Η εκγύμναση των Ιππέων στον Βυζαντινό στρατό.

Λέοντος Σοφού “Τακτικά” 

(περίληψη-αποσπάσματα από τον Δημήτρη Σκουρτέλη)

...παραγγέλλη: “Έτοιμοι!”

και άλλου διαδεχομένου και κράζοντος: “Βοήθει!”

και πάντων αποκρινομένων ίσως και συμφώνως: “Ο Θεός!”...

Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη

Τους καβαλλάριους θα τους γυμνάσεις στο να τοξεύουν γρήγορα, γιατί με την ταχύτητα παίρνει δύναμη η σαγίτα.

Και πεζούς θα τους γυμνάσεις να τοξεύουν, με στόχο ένα κοντάρι.

Να ρίχνουν καλπάζοντας μπρος, πίσω, δεξιά, αριστερά.

Να μπορούν να πηδάνε πάνω στ' άλογο.

Ενώ καλπάζουν, να ρίχνουν μια ή δυο σαγίτες, να βάζουν το τόξο στο θηκάρι και να πιάνουν το κοντάρι που έχουν κρεμασμένο στον ώμο. Μετά, να το ξαναβάζουν στον ώμο και να τραβάνε πάλι το τόξο και να ρίχνουν.

Να καλπάζει ο ένας πάνω στον άλλον, να υποχωρούν και πάλι να ορμάνε, αυτό που το λένε “παρακοντάριον”.

Να χωρίζεις το στράτευμα στα δύο και να δίνουν “Ασίδηρον” μάχη με βέργες, καλάμια ή και “χαρζάνια” (μαστίγια από δέρμα ταύρου) Αν έχει πέτρες το πεδίο, να τις ρίχνουν ο ένας στον άλλον.

Και οι καβαλλάριοι να μάχονται μεταξύ τους, να συναγωνίζονται, να κάνουν καταδιώξεις, συμπλοκές, τοξεύσεις, ακοντισμούς και άλλα.

Αυτά να τα κάνουν και στους κάμπους, αλλά και στους πρόποδες των βουνών, και σε ανώμαλα εδάφη.

Δεν πρέπει να συνηθίζουν τα άλογα μόνο σε επίπεδα μέρη, αλλά και σε ψηλά, δασωμένα και τραχιά μέρη που να τα διαβαίνουν με καλπασμό.

Όσοι λυπηθούν τα άλογα σε αυτά τα γυμνάσια, κακό κάνουν στους εαυτούς τους.

Να γυμνάζονται να κινούνται συντεταγμένοι σαν σε παρέλαση, να καλπάζουν μέχρις ένα σημείο και εκεί να σταματάνε.

Για να κινηθούν ή να σταματήσουν, να μάθουν να υπακούν είτε σε προσταγή, είτε σε σάλπιγγα ή βούκινο, σε χτύπημα πάνω σε ασπίδα, η ακόμη και με κίνηση του φλάμπουρου. (φλάμουλον)

Να μάθουν να κινούνται σε αραιή παράταξη με το παράγγελμα “εξ ίσου περιπατείτε!” και να πυκνώνουν την παράταξη με το παράγγελμα “κατά πλευράν σφίγγε!”.

Δεν θα πυκνώνουν σε μια κατεύθυση, αλλά προς το κέντρο, εκεί που είναι ο βανδοφόρος (σημαιοφόρος)

Θα εξασκούνται στη τοξοβολία και όσο είναι σε πυκνή παράταξη.

Στην επέλαση, με το παράγγελμα “πάταξον!” θα σκύβουν και θα σκεπάζουν το κεφάλι και μέρος του λαιμού του αλόγου με τα σκουτάρια.

Με τα κοντάρια περασμένα στον ώμο θα επελαύνουν με τριποδισμό (βάδισμα του αλόγου μεταξύ απλής βάδισης και καλπασμού) ώστε να μην διαλυθεί επικίνδυνα η παράταξη από την ταχύτητα του καλπασμού πριν να έρθουν στα χέρια.

Οι πίσω γραμμές, την ίδια ώρα να τοξεύουν.

Άλλη άσκηση είναι για τους λεγόμενους κούρσορες ή προκλάστες. (ακροβολιστές, προφυλακή) και τους διφένσορες που τους λένε και εκδίκους (οπισθοφύλακες) Με το παράγγελμα “Δρόμω έλα” οι κούρσορες θα καλπάζουν για ένα μίλι, ενώ οι διφένσορες με το παράγγελμα “Μετά της τάξεως ακολούθει!” θα ακολουθούν συντεταγμένα το κυρίως σώμα.

Οι καβαλλάριοι θα γυμνάζονται στην επίθεση και στην μικρή υποχώρηση και στην επίθεση πάλι, με το παράγγελμα “Τύπτε και υποχώρει συν ελασία!” μέχρι την απόσταση μιας ή δυο σαγιτών (βολών τόξου) και ταυτόχρονα στους διφένσορες θα δίνεται το παράγγελμα: “Στράφου, έλα”.

Και αυτό δεν θα το κάνουν μόνο προς μια κατεύθυνση, αλλά και δεξιά και αριστερά.

Θα μάθουν να κινούνται συντεταγμένα προς τα δεξιά και αριστερά με στόχο να περικυκλώσουν τον εχθρό.

Θα μάθουν να κάνουν μεταβολή, σε περίπτωση που δεχθούν επίθεση από πίσω, με το παράγγελμα “Μετασχημάτισον!” και θα κρατάνε τις γραμμές τους, εκτός από τους βανδοφόρους και τους διοικητές που θα έρχονται μπροστά στο νέο μέτωπο.

Με όλους αυτούς τους τρόπους, οι ιππείς θα εκπαιδεύονται εναλλάσσοντας ρόλους και έτσι θα μπορούν να πολεμήσουν τόσο σαν κούρσορες, όσο σαν διφένσορες, αλλά και σε πυκνή παράταξη.

Οι ιππείς θα γυμνάζονται να μην καταδιώκουν τους εχθρούς και να μην απομακρύνονται πολύ από το πεζικό, μήπως και κάνουν οι εχθροί αντεπίθεση και βρεθεί το πεζικό ακάλυπτο.

Αν πιεστούν θα πρέπει να παραταχθούν πίσω από τους πεζούς, να τους προστατεύουν τα νώτα.

Αν τα πράγματα γίνουν δυσκολότερα, να πεζεύουν και να πολεμούν σαν πεζικό.