Ο Περικλής Γιαννόπουλος για το Βυζάντιο και την Βυζαντινή ζωγραφική.

(αποσπάσματα από την “Ελληνική γραμμή και το ελληνικό χρώμα”)

“....έχομεν τον Βυζαντινόν μας κόσμον, Η θρησκευτική μας τέχνη, η πλησιεστέρα ημών, είναι και η κλεις δια της οποίας μας ανοίγονται αι θύραι του Βυζαντινού κόσμου, του ζωγραφικότερου των χώρων μας.

Ο βυζαντινός μας κόσμος είναι εντελώς ανεκμετάλλευτος, όλαι αι πολύτιμοι ύλαι ανατολής και δύσεως, αποσύρονται από τους τόπους και τας χείρας της βαρβάρου οικουμένης ίνα δια χειρών ελληνικών συνδυασθούν και μεταμορφωθούν εις στολίσματα του ενός Έλληνος δεσπότου, ο οποίος βασιλεύει επί του μίγματος όλων των φυλών.

 Αμύθητος είναι ο πλούτος, αμύθητος είναι η ποικιλία , με την οποίαν εστολίσαμεν τότε οικοδομήματα, οικίας, βασίλεια δώματα, τους νέους ναούς, και αδιήγητον το πλούσιον κάλλος των ενδυμάτων και όλων των στολισμάτων του τότε μας βίου.

Η ζωγραφική, η οποία περισσότερον από κάθε γυναίκα, αγαπά το ύφασμα και το χρώμα και το πετράδι, δεν έχει ωραιότερον κόσμον να ποθήση.

Και μέσα εις τον φανταστικότερον διάκοσμον, τι μορφαί και τι ιεροτελεστίαι Παναθηναίων και τι Βασίλειαι πομπαί Αλεξάνδρων, και τι μορφαί, και τι στρατοί και τι θρίαμβοι, και τι δράματα και τι μυθιστορήματα και τι θρύλοι και τι θαυμάσιοι παπάδες -οι ολιγότερον παπάδες που υπήρξαν και θα υπάρξουν ποτέ- ρασοφόροι ρήτορες και δημαγωγοί και δημεγέρται και εθνεγέρται και εθνομάρτυρες και εθνάρχαι...

Και εκτός των υλικών τα οποία μας παρέχει, δια παντός είδους θέματα ζωγραφικής, η τέχνη της εποχής αυτής, μας διδάσκει και μας οδηγεί δια της θρησκευτικής τέχνης εις την ελληνικήν αντίληψιν της ζωγραφικής.

Έχει την διαυγή γραμμήν, το διαυγέστατον και λεπτότατον σχεδίασμα παντός αντικειμένου του ζωγραφήματος, έχει τας στάσεις και τα εκφράσεις τας ιδικάς μας, έχει τα απλά αυστηρά χρώματα και τους συνδυασμούς των κατά την προηγουμένην μας αισθητικήν, έχει την αίσθησιν και την τέχνην της πτυχολογίας, την οποίαν ούτε κανείς ευρωπαϊκός λαός εννόησε ούτε θα εννοήσει ποτέ δια να την αναπαραστήσει.

Αλλά αυτά χρειάζονται ερεύνας, έρωτας, αφοσιώσεις, εργασίαν, εργασίαν, εργασίαν.

Σχόλιο α
Πράγματι οι γνώσεις για την βυζαντινή ζωγραφική στην εποχή του Γιαννόπουλου ήταν ελλειπέστατες, Τα μνημεία δεν είχαν καν συντηρηθεί ή καθαριστεί.
Γι αυτό και ομολογεί πως το θέμα χρειάζεται μελέτη. Είναι πράγματι θαύμα που γράφει ακόμα και αυτά, από ένστικτο περισσότερο παρά γνώση.
Η παρατήρησή του αυτή ισχύει ακόμα και σήμερα.
Σχόλιο β
Να σημειώσουμε πως ο Γιαννόπουλος είναι μια μορφή -έμβλημα για τους αρχαιόπληκτους. Και όμως, όπως βλέπουμε, θεωρεί το Βυζάντιο σαν μια από τις γνησιότερες εκδηλώσεις του Ελληνισμού. Οι υποτιθέμενοι "ομοϊδεάτες" του όμως, λένε πως το Βυζάντιο κατάστρεψε την Ελλάδα!

δείτε εδώ τι γράφει γενικότερα για την ζωγραφική