Έκθεση ζωγραφικής Δημητρίου Σκουρτέλη “Βυζαντινοί Δρόμωνες”

Έκθεση ζωγραφικής του

Δημητρίου Σκουρτέλη

“Βυζαντινοί Δρόμωνες”

“Ο στρατός είναι η δόξα του Αυτοκράτορα,

το Ναυτικό είναι η δόξα της Αυτοκρατορίας”

(Κεκαυμένος – Στρατηγικόν)

Το Βυζάντιο κρύβει πολλά άγνωστα σημεία, παρά τον όγκο των πληροφοριών που έχουμε γι αυτό. Το πιο σημαντικό από αυτά, είναι το Ναυτικό του. Τα σχετικά συγγράμματα της εποχής το ξεκαθαρίζουν: Πολλά δεν έπρεπε να μαθευτούν. Πράγματι, το Βυζαντινό Ναυτικό συγκέντρωνε ένα σωρό μυστικά, με κυριότερο το Υγρόν ή Ελληνικόν Πυρ. Αιχμή του δόρατος του ήταν οι λεγόμενοι Δρόμωνες, που ονομάστηκαν έτσι λόγω της ταχύτητας που ανέπτυσσαν. Οι Δρόμωνες ήταν κυρίαρχοι στη Μεσόγειο για πολλούς αιώνες, αλλά όπως είπαμε, κανείς δεν ξέρει πως ακριβώς έμοιαζαν… Ένας παράδεισος για έναν εικαστικό, αλλά μια κόλαση για έναν ιστορικό.

Ο Αγιογράφος Δημήτρης Σκουρτέλης, που έχει ήδη εικονογραφήσει τα Ακριτικά Έπη, αφήνει την φαντασία του ελεύθερη, λοιπόν, χωρίς να προδίδει την Ιστορία, και μας παρουσιάζει τους Δρόμωνές του, σε ένα ταξίδι στη θάλασσα και την Αυτοκρατορία.

Πριν καλά καλά εκτεθούν, οι Δρόμωνές του, χρησιμοποιήθηκαν ήδη, εμβληματικά, σε κάρτες Εταιριών και Επιστημονικών Ομάδων.
Η έκθεση ΔΡΟΜΩΝΕΣ του Δημητρίου Σκουρτέλη έχει την υποστήριξη του Ερευνητικού Προγράμματος ΤΑΚΤΙΚΟΝ: η διαδικτυακή πύλη για την προσωπογραφία και τη διοικητική δομή των θεμάτων (διοικητικών περιφερειών) της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. (Εδώ)

Η Plentertainment παρουσιάζει, στον Χώρο Τέχνης & Πολιτισμού Pleiades, την έκθεση ζωγραφικής του Δημητρίου Σκουρτέλη, “Βυζαντινοί Δρόμωνες”.

 Κοδράτου 9, Μεταξουργείο, πλησίον Μετρό
Χάρτης εδώ

Εγκαίνια έκθεσης: 9 Ιανουαρίου 2017
Ώρα: 19.00 μ.μ.
Διάρκεια έκθεσης: 09/01 – 15/01
Ώρες επίσκεψης για το κοινό: 17.30-10.00 μ.μ.

Ο στρατηγός Βαρδάνιος γίνεται μοναχός με το ...σπαθί του.

Εργο Δημήτρη Σκουρτέλη

Ο στρατηγός του θέματος των Ανατολικών Βαρδάνιος, μετά από αποτυχημένη στάση εναντίον του Αυτοκράτορα Νικηφόρου του Α΄, κείρεται μοναχός (Κάνει την κουρά του μοναχού) με το ...σπαθί του.

803 μ.Χ.

Θεοφάνης, Χρονογραφία:

“και από εκεί” [ο Βαρδάνιος] παίρνοντας διαβεβαιώσεις για την ασφάλειά του, και ένα χρυσό σταυρουδάκι που φόραγε ο Νικηφόρος και του το έστειλε για επιβεβαίωση και ασφάλεια, κατέφυγε νύχτα στη μονή του Ηρακλείου, έχοντας μόνο τον Θωμά να του παραστέκεται, θέλοντας να αφαιρέσει τα μαλλιά που στόλιζαν το κεφάλι του. Αλλά ο Ηγούμενος του Μοναστηριού δεν επέτρεπε να το κάνει.”

[προφανέστατα ο Βαρδάνιος βιάζονταν να καρεί μοναχός προσπερνώντας το τελετουργικό, ή ο Ηγούμενος δεν ήθελε να ανακατευτεί]
“Τότε αυτός έκοψε την πλεξούδα του με το σπαθί που ζώνονταν, και φορώντας φτωχικά ρούχα, συνέχισε τον δρόμο στην Πρώτη Νήσο. Εκεί υπήρχε  κτήμα καλά καλλιεργημένο, όπου ο Βασιλιάς τον άφηνε να ζει περιορισμένος.
Αλλά φτάνοντας εκεί, πήρε τις κανονικές ευχές και δέχτηκε το θεϊκό Σχήμα των μοναχών, και μετονομάστηκε Σάββας, δίνοντας πολλούς ασκητικούς αγώνες.”

Το κείμενο, που κατ’ εμέ περιέχει ανεπανάληπτες εκφράσεις:

“της κεφαλής τον κόσμον’ …  

“τον πλόκαμον αυτού αφελών” …

”Αγώνας ασκητικούς”...

“κἀκεῖ τους τῆς ἀπαθείας λόγους δεξάμενος καὶ τὸ χρυσοῦν σταυρίδιον, ο παρὰ τοῦ Νικηφόρου φορούμενον αὐτῷ ἀπέσταλτο πρὸς ἀσφάλειάν τε καὶ πίστωσιν, πρὸς τὴν τοῦ ̔Ηρακλείου μονήν νύκτωρ, τὸν Θωμᾶν μόνον συγκινδυνεύοντα εχων, ἀπέφυγεν, τὸν τῆς κεφαλῆς κόσμον ἀφαιρῆσαι σπουδάζων. καὶ ὁ μὲν τῆς μονῆς προεστὼς τοῦτο δρᾶσαι τοῦτον οὐ συνεχώρει· αὐτὸς δὲ τῇ ῃ περιεζώννυτο σπάθῃ τὸν πλόκαμον αὐτοῦ ἀφελών, καὶ πενιχρὰν ἐσθῆτα ἀμφιασάμενος, ειχετο τῆς πρὸς τὴν Πρώτην νῆσον πορείας, ενθα δὴ τούτῳ κτῆμα καλῶς πεπονημένον ἐνῆν, καὶ ὁ βασιλεὺς ἐκεῖ μένειν περιωρισμένον ἐπέτρεψεν. ἐκεῖσε γοῦν περαιωθείς, καὶ τὰς συνήθεις εὐχὰς καὶ τὸ τῶν μοναχῶν θεῖον σχῆμα δεξάμενος, μετωνομάσθη Σάββας, ἀγῶνας ἀσκητικοὺς πολλοὺς ἐνδεικνύμενος.”

Περισσότερα, εδώ:

Τα άλογα του Αυτοκράτορα Ηράκλειου.

Την μέρα της Πεντηκοστής, διαβάστηκε μέσα στην Αγία Σοφία επιστολή του Αυτοκράτορα Ηρακλείου που ανακοίνωνε την ήττα της Περσίας. Σε αυτήν την επιστολή περιγράφεται, μεταξύ άλλων και το ξεχειμώνιασμα του στρατού του σε μια πόλη, μια που αντιμετώπισε σαράντα μέρες συνεχούς χιονόπτωσης. Η επιστολή αναφέρεται στο "Πασχάλιον Χρονικόν". Είναι μια ευκαιρία να δούμε σε βάθος τον τρόπο σκέψης του Βυζαντινού πολεμιστή, την καθημερινή του ζωή, και τη σχέση του με το άλογό του.

"Γιατί, από τότε που ξεκινήσαμε από τα Σιάρσουρα, δηλαδή από τις 24 Φλεβάρη μέχρι τις 30 του Μάρτη, δεν σταμάτησε να χιονίζει. Αλλά ο Θεός μας βοήθησε και φτάσαμε στα μέρη των Κανζάκων, όπου βρήκαμε πολλά εφόδια για τους ανθρώπους και τα άλογα. Καθίσαμε, λοιπόν σε αυτήν την ίδια την πόλη των Κανζάκων, πόλη κανονική, με τρεις χιλιάδες σπίτια περίπου. και στα γύρω χωριά, και μπορέσαμε να τα καταφέρουμε [να εφοδιαζόμαστε] ακόμη κι αν μείναμε σε ένα μέρος τόσες μέρες. Διατάξαμε τα φιλόχριστα στρατεύματά μας να σταβλίσουν τα άλογά τους στα σπίτια της πόλης, λόγω του χειμώνα, ώστε να έχει ο καθένας και ένα άλογο (και;) στο στρατόπεδό μας. Γιατί, το οχυρωμένο μας στρατόπεδο [Φοσσάτο, Fossa: Τάφρος, κατ’ επέκταση, στρατόπεδο οχυρωμένο με τάφρο, και τελικά, στρατός με πολύ πεζικό] ήταν κοντά σε αυτήν την πόλη."

Εδώ μαθαίνουμε το εκπληκτικό (για μας) γεγονός ότι ενώ ο στρατός παρέμενε σε οχυρωμένο στρατόπεδο, δηλαδή στην ύπαιθρο, ο Ηράκλειος προνόησε, για να μην παγώσουν τα πολύτιμα άλογά τους, να στεγαστούν στα σπίτια της πόλης.

Εκτός από αυτό, βλέπουμε τον Αυτοκράτορα να εφαρμόζει μια από τις βασικές αρχές της Βυζαντινής στρατηγικής, χωρίς να επαναπαύεται στην υποτιθέμενη αδυναμία του εχθρού να κινηθεί σε βαρυχειμωνιά:

Σε καμιά περίπτωση το κύριο σώμα του στρατού δεν κλείνονταν σε κάστρο ή πόλη, αλλά παρέμενε πάντα στην ύπαιθρο, διατηρώντας το πλεονέκτημα της κινητικότητας (δες και εδώ για τον ρόλο του κάστρου)
αλλά και διατηρώντας, έτσι, την πειθαρχία και συγκρότησή του.

ΟΙ ΜΑΝΤΕΙΕΣ ΦΕΡΝΟΥΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΦΩΚΑ

Ο Νικηφόρος Φωκάς
Μεταγενέστερη τοιχογραφία στο Άγιον Όρος

(Από τον Παπαρρηγόπουλο)
(Αποσπάσματα)

...οι δε μοναχοί και πολλοί των ιερωμένων, και των πολιτευομένων δε ουκ ολίγοι, δυσηρεστημένοι όντες, οι μεν πρώτοι δια την απαγόρευσιν των αφιερωμάτων, οι δε λοιποί δια τας ευλόγους του βασιλέως οικονομίας, υπέσκαπτον αδιακόπως την αρχήν αυτού, διαδίδοντες ψευδείς φήμας, και μαντείας ανυποστάτους, και υποσχέσεις παραλόγους. Ο Νικηφόρος ήτο άνθρωπος συνετός και γενναίος. Αλλ’ όσον έξοχος και αν ήτο, δεν διέφυγεν, ως φαίνεται, την επίδρασιν της κατ΄εκείνους τους χρόνους τοσούτον επικρατησάσης δεισιδαιμονίας.

---------------

...διεφημίσθη προ διετίας προφητεία τις είτε αστρολόγου, είτε μοναχού, ότι ο Νικηφόρος έμελλε να καταλύσει τον βίον παρά την βασίλειον εστίαν  υπό οικείων φονευόμενος. Εκείνος δε, φοβηθείς τον χρησμόν τουτον, κατεσκεύασε πέριξ των ανακτόρων από της παραλίας του Κερατίου κόλπου μέχρι της παρά την Προποντίδα παραλίας τείχος υψηλόν και οχυρόν, ασφαλίσας ούτω, ως ενόμισε, την βασίλειον εστίαν. ταύτα λέγει ο σύγχρονος Λέων ο Διάκονος. Οι δε μεταγενέστεροι προσθετουσιν ότι, κατασκευαζομένου του τείχους τούτου, ηκούσθη από της θαλάσσης εν μία των νυκτών φωνή βοώσα

“ω βασιλεύ υψούς τα τείχη, καν μέχρι πόλου φθάσης, ένδον το κακόν, ευάλωτος η πόλις”

και ότι επί πολύ αναζητηθείς ο τούτο ειπών, δεν ανευρέθη.

--------------

...Λέγουσιν ότι έτερος πάλιν εφέρετο χρησμός, ως μέλλοντος του βασιλέως να αποθάνει άμα τη αλώσει της πόλεως της Αντιοχείας, και ότι ο βασιλεύς πιστεύων εις αυτόν, αντί να χαρή δια την της πόλεως ταύτης άλωσιν απ’ εναντίας ελυπήθη σφόδρα δι αυτήν, και αντί να ανταμείψη τους διαπράξαντας το έργον, ήτοι τον στρατοπεδάρχην Πέτρον και τον ταξίαρχον Μιχαήλ Βούρτζην, απ΄εναντίας ετιμώρησεν αυτούς. Ταύτα είναι αναμφισβητήτως ψευδή, διότι παντάπασιν αλλοίως εκτίθενται υπό του Λέοντος του Διακόνου…
--------------

...αλλ’ ενώ επανήρχετο [Ο Νικηφόρος Φωκάς] εκ της τελετής..., μοναχός τις επέδωκεν εις αυτόν επιστόλιον και εγένετο αμέσως άφαντος. το δ’ επιστόλιον τούτο, του οποίου το περιεχόμενον ενθυμίζει μέχρι τίνος την υπό του Κράτωνος διακοινωθείσαν εις τον Κριτίαν προφητείαν, διελάμβανε τα εξής:

“Εμοί τω σκώληκι παρά της Προνοίας απεκαλύφθη, βασιλεύ, μεταστήναι σε των τήδε τω μετά των παρελθόντα Σεπτέμβριον τρίτω μηνί.”

Η νέα αυτή προφητεία ετάραζε πάλιν τον βασιλέα. Αφού, εις μάτην, ανεζήτησε τον μοναχόν, απέβη κατηφής και σκυθρωπός, ουδέ ηθέλησεν έκτοτε να αναπαυθή επί κλίνης, Αλλ’ εκοιμάτο κατά γης υποστρωννύων μεν δέρμα παρδάλεως [προφανώς από ασιατικό γατόπαρδο] και κοκκοβαφή πίλον [κετσέ, τσόχα] καλυπτόμενος δε δια μανδύου όστις ανήκεν εις τον μοναχόν Μιχαήλ, θείον αυτού, προς ον έσωζε πλείστην ευλάβειαν... Σχόλιο... Φυσικά αυτά δεν έχουν καμιά σχέση με το Δελφικό Απολλώνιο πνεύμα, έτσι;... Οι Χριστιανοί τα κατάργησαν όλα αυτά, έτσι;

Απέμεινε μόνο ο μεσαιωνικός σκοταδισμός, έτσι;

Δείτε τις συνθήκες της δολοφονίας του Νικηφόρου Φωκά,
εδώ:
Η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ, µια γυναίκα – αράχνη.
και εδώ:

Ακούφιον: Το όπλο που σκότωσε τον Νικηφόρο Φωκά

και γενικώτερα:

Προφητείες και μαγείες στο Βυζάντιο.

Μια μαρτυρία για τον Μωάμεθ από τον Ζωναρά

Επιτομή Ιστοριών. XIV

(μετάφραση: Δημήτρης Σκουρτέλης)

Όπως λοιπόν γύριζε αυτός ο βασιλιάς (Ο Ηράκλειος) νικητής από την Περσία, τον πλησίασε ο Μωάμεθ, ο φύλαρχος των Σαρακηνών.

Δεν είχε επιλεγεί ως ηγέτης λόγω καταγωγής - γιατί άσημος ήταν - αλλά με πονηρία.

Όντας φτωχός ζούσε δουλεύοντας σε μια πλούσια χήρα την οποία τελικά παντρεύτηκε, κάνοντάς την να τον ερωτευθεί με μαγείες.

Έπασχε δε από επιληψία, και ώρες - ώρες τον έπιανε η αρρώστια και έπεφτε κάτω και έχανε τα λογικά του. Έτσι γίνονταν αιτία στενοχώριας και ντροπής για εκείνον και την γυναίκα του.
Αλλά αυτός ήταν πονηρός...  σχετίστηκε με έναν καλόγερο ακόμα πονηρότερο, που είχε εξοριστεί από την Κωνσταντινούπολη για κακοπιστία, και μαθήτευσε σ' αυτόν.  

Έλεγε έτσι στη γυναίκα του πως του έρχονταν ο Αρχάγγελος Γαβριήλ από τον ουρανό και τον μυούσε σε απόρρητα μυστήρια. Κι αυτός δεν μπορούσε ν' αντέξει την όψη του Αγγέλου και γι αυτό τον έπιανε ίλιγγος και φόβος και έπεφτε καταγής. Μάρτυρα γι αυτό στην γυναίκα του είχε και εκείνον τον πονηρό καλόγερο, που έλεγε πως, αλήθεια, αυτός ο Γαβριήλ στέλνεται σε όλους τους προφήτες.
Το πήρε πάνω της λοιπόν η γυναίκα του, μια που ζούσε πια πλάι σε έναν προφήτη, και τον πήγε και στις άλλες γυναίκες, και έτσι αυτός ο άθλιος απέκτησε φήμη προφήτη σε όλους τους ομόφυλούς του.
Όταν πέθανε η γυναίκα του, την κληρονόμησε, και έγινε και Φύλαρχος, και Δάσκαλος και Νομοθέτης του έθνους των Ισμαηλιτών. (Αράβων, απόγονων του Ισμαήλ, γιου του Αβραάμ και της Άγαρ, εξ ου και η συχνή ονομασία  “Αγαρηνοί")

Άλλους τους εξαπατούσε με τα λόγια, και όσους δεν πείθονταν εύκολα, τραβούσε  το σπαθί  και τους ανάγκαζε να προσκυνήσουν Έτσι μάζεψε γύρω του πολλούς αξιόμαχους ("χείρα ικανήν")
Αυτός λοιπόν, βγαίνοντας από την Αίθριβο (Γιαθρίμπ, μετέπειτα Μεδίνα) πήγε στον βασιλιά [Ηράκλειο] και του ζήτησε μια περιοχή για να εγκατασταθεί, και αυτός του παραχώρησε μία. Και αφού έπεισε όλο το έθνος του για την σοφία του, με τους τρόπους που αναφέραμε, έκανε επιδρομές σε όλη την Συρία και την καταλήστευσε και κατέλαβε πολλές χώρες των Ρωμιών.

Και από τότε, δεν σταμάτησε το έθνος των Ισμαηλιτών να   ληστεύει και να αλωνίζει σε όλες τις περιοχές των Ρωμιών.

Το κείμενο:

214 Ὑποστρέφοντι δὲ τῷ βασιλεῖ τούτῳ ἐκ τῆς Περσίδος τροπαιοφόρῳ πρόσεισι Μωάμεθ ὁ τῶν Σαρακηνῶν φύλαρχος, οὐκ ἐκ γένους τὸ φυλαρχεῖν κληρωσάμενος (τῶν γὰρ ἀσήμων ἐτύγχανεν ὤν), ἀλλὰ πονηρίᾳ τοῦτο κτησάμενος. πένης γὰρ ὢν παρά τινι γυναικὶ πλουσίᾳ χήρᾳ ἐθήτευεν, ἣν ἔγημε, γοητείαις ὑπαγαγὼν εἰς ἔρωτα ἑαυτοῦ. ἐπιληψίας δὲ νοσήματι συνεχόμενος καὶ κατὰ καιροὺς αὐτῷ τοῦ πάθους προσβάλλοντος πίπτων καὶ τῶν φρενῶν ἐξιστάμενος, ἀθυμίας αἴτιος τῇ ἑαυτοῦ κυρίᾳ καὶ γαμετῇ καὶ αἰσχύνης ἐγίνετο. ὁ δὲ αὐτός τε πονηρὸς ὢν καί τινι δὲ μοναχῷ πονηροτέρῳ ἑαυτοῦ ἐντετυχηκὼς διὰ κακοπιστίαν φυγαδευθέντι τῆς Βυζαντίδος καὶ παρ' αὐτοῦ διδαχθείς, ἔλεγε τῇ γυναικὶ τὸν Γαβριὴλ τὸν ἀρχάγγελον οὐρανόθεν αὐτῷ φοιτῶντα ἀπόρρητά τινα μυεῖν, μὴ φέρειν δὲ τὴν τούτου θέαν καὶ διὰ τοῦτο ἰλιγγιᾶν καὶ φόβῳ συνέχεσθαι καὶ πρὸς γῆν κατακλίνεσθαι. ταῦτα δ' εἶχεν αὐτῷ συμμαρτυροῦντα καὶ τὸν μοναχὸν ἐκεῖνον τὸν δόλιον καὶ τῇ γυναικὶ λέγοντα ὅτι ὡς ἀληθῶς πᾶσι τοῖς προφήταις οὗτος ὁ Γαβριὴλ ἐπιπέμπεται. 215 ἐντεῦθεν ἡ γυνὴ ἀποσκευαζομένη τὸ ὄνειδος, ἐγκαυχωμένη δὲ μᾶλλον ὡς συνοικοῦσα προφήτῃ, τὸν λόγον τοῦτον εἰς τὰς λοιπὰς γυναῖκας προήνεγκε, καὶ οὕτως ὄνομα προφήτου παρὰ τοῖς ὁμοφύλοις ὁ μυσαρὸς ἐκεῖνος ἐκτήσατο. θανούσης δὲ τῆς γυναικὸς ἐκείνης, τῶν ἐκείνης κληρονόμος γενόμενος καὶ φύλαρχος καὶ διδάσκαλος καὶ νομοθέτης τοῦ ἔθνους τῶν Ἰσμαηλιτῶν ἐχρημάτισε, τοὺς μὲν λόγοις ἀπατῶν, τοῖς δὲ μὴ εὐχερῶς αὐτῷ πειθομένοις τὸ ξίφος ἀνατεινόμενος καὶ ὑποκλίνεσθαί οἱ ἐκβιαζόμενος. ἤδη γὰρ καὶ χεῖρα περὶ ἑαυτὸν συνήγαγεν ἱκανήν. οὗτος οὖν ἐκ τῆς Αἰθρίβου προϊὼν προσῆλθε τῷ βασιλεῖ, χώραν αἰτῶν εἰς κατοίκησιν, καὶ ἔλαβεν. ὃν δ' εἴρηται τρόπον τὸ ἔθνος ἅπαν κατασοφισάμενος καὶ ὑφ' ἑαυτὸν ποιησάμενος τὴν Συρίαν κατέδραμέ τε καὶ ἐληίσατο καὶ τῶν Ῥωμαϊκῶν χωρῶν πολλὰς ἐξεπόρθησε· καὶ ἔκτοτε οὐκ ἐπαύσατο τὸ τῶν Ἰσμαηλιτῶν γένος τὴν Ῥωμαίων ἅπασαν γῆν κατατρέχον καὶ ληιζόμενον.
Πηγή Εικόνας: Πηγή αρχικού κειμένου: Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ.

Οι Ακρίτες σε κόμικ: "Ο Αιχμάλωτος" ,"The Captive"

An illustrated greek medieval (Byzantine) folk song, by Dimitris Skourtelis.

 "Ο Αιχμάλωτος" ένα ακριτικό τραγούδι εικονογραφημένο από τον Δημήτρη Σκουρτέλη.

Εδώ δίνω σε Αγγλική μετάφραση μια παραλλαγή του τραγουδιού του Αντρόνικου και των γιων του. 

Άλλαξα το όνομα όμως, γιατί, αν και φιλολογικά αυτό το τραγούδι ταυτίζει τον ήρωά του με τον παππού του Διγενή, υπάρχουν ορισμένες αξεπέραστες αφηγηματικές αντιφάσεις. 

Ο τελικός μου στόχος είναι να παρουσιαστεί η ζωή του Διγενή και οι αφηγήσεις για τους άλλους Ακρίτες σαν μια ενότητα. 

Έτσι μια που το πραγματικό τραγούδι του ακρίτα Παπάνου ταιριάζει πιο πολύ με την υπόθεση του Διγενή αφηγηματικά, παρά το τραγούδι των γιων του Αντρονίκου (πάρ όλο που είναι βέβαιο πως πρόκειται για τους θείους του, όπως είπα) απλά μετάθεσα τα ονόματα μεταξύ των δυο τραγουδιών.

Πιο απλά, η επέμβαση έγινε για τις ανάγκες του σεναρίου, όπως λένε...

Οι Ακρίτες σε κόμικ. Ο γιος της Χήρας.

Διασκευή για κόμικ του Τραγουδιού του Τσαμαδού από τον Δημήτρη Σκουρτέλη σε κείμενα και σχέδια δικά του.

Το όνομα “Τσαμαδός” συνδέεται με Βυζαντινό “Θέμα” (“Νομό”) της Τζαμανδού. 

Επέλεξα να παρουσιάσω τον Τσαμαδό σαν “Απελάτη” (ληστή) αν και δεν αναφέρεται σαν τέτοιος, γιατί η συμπεριφορά του ταιριάζει σε αυτήν την ιδιότητα.

Το τραγούδι αυτό υπάρχει σε πολλές παραλλαγές, με διαφορετική κατάληξη.

Εδώ, σε αυτήν την διασκευή για κόμικ, συνδύασα πολλές από αυτές. 

Για να αποφύγω δε, τις πολλές επεξηγήσεις, τις ενέταξα στους διαλόγους.

Είναι μια δουλειά που έκανα εδώ και εικοσιπέντε χρόνια, και την δημοσιεύω χωρίς άλλη επεξεργασία...

 Παρά τα χρόνια που πέρασαν, ο θυμός μένει ίδιος και το σπαθί πιο κοφτερό…

Στο σύνολό της αυτή η εικονογράφηση - διασκευή, περιλαμβάνει πάνω από διακόσιες πενήντα σελίδες με τις ιστορίες του Διγενή Ακρίτα και άλλων Ακριτών.

Αυτή εδώ η ιστορία είναι μια από τις μικρότερες, μόλις επτασέλιδη.

Για ευκολότερη ιντερνετική ανάγνωση, την χώρισα σε είκοσι μέρη.

Για ακόμη ευκολότερη ανάγνωση θα συμβούλευα το άνοιγμα κάθε φωτογραφίας σε διαφορετικό παράθυρο, ώστε να εμφανιστεί στην πραγματική της ανάλυση.